Zuidlaardermarkt
October 15, 2021
Omdat het deze week weer Zuidlaardermarkt is en we de kachel al hebben aangestoken een blogbericht uit de oude doos. En wel uit 2010. Lang voordat we allemaal in de ban van Corona waren. Toen de wereld nog gewoon en ordelijk was.
In 2010 schreef ik: Toen ik deze morgen Zuidlaren binnenwandelde om 05.30 uur moest ik denken aan de Groninger arts Jacob van Geuns. Deze schrijft in een brief aan zijn vader in 1797 over zijn bezoek aan de Zuidlaardermarkt: ‘Verbazend en onbegrijplijk groot is de toevloed van menschen daar heenen.’ En dat is anno 2010 nog steeds zo. Zelfs zo vroeg al, zag ik moeders met kinderen aan elke hand tussen de dronkelappen die de cafés uitstrompelden, om over de kermis naar de paardenmarkt te lopen. De toevloed van mensen was gigantisch en zou alleen maar groter worden. Ik zag Duitsers met hoedjes, boeren met stokken en roze ponymeisjes met hun vaders. En dat terwijl de zon pas over twee uur op zou gaan.
Van Geuns schreef: ‘Dewijl in dien dag alle de huizen in Zuidlaren herbergen zijn en ook bijna alle vol, namen wij ons quartier bij een bakker, alwaar wij van onze medegenomene provisie wat aten, met Drentsche stoete (Zuidlaarderbol?) en een glas wijn. Men kan enigsints over de Consumptie in die dagen in dat dorp oordeelen, daar de bakker daar wij waaren reeds 300 stoeten verkogt had en er zijn nogal verscheiden andere bakkers in Zuidlaren.’
Ik had mezelf opgelegd een zwartwit reportage te maken over de Zuidlaardermarkt en niet meer mee te nemen dan mijn 17-40 mm lens en statief. Daar zou ik het mee moeten doen. Het werkt, als je jezelf beperkingen oplegt in de fotografie.
Vanaf de dertiende eeuw, op de derde dinsdag van oktober wordt de Zuidlaardermarkt gehouden. Dit jaar voor de 810e keer. Die derde dinsdag was vroeger altijd een traditionele tijdsmarkering: in de herinnering van de dorpelingen kon iets er zoveel dagen of weken voor of na gebeurd zijn. Ook moesten er voor Zuidlaardermarkt de aardappelen binnen zijn en mocht je daarna pas de kachel stoken. “Bie ons is Zuudloard’r maark as de zeeg’n op ‘t waark” zei men dan ook wel.
In de tijd dat paardentractie nog de enige tractie was, op die van mensen na, was de Zuidlaardermarkt de grootste paardenmarkt van Europa. Was de derde dinsdag van oktober weer daar, dan zwermden uit alle windrichtingen de paardenkopers en -verkopers richting Zuidlaren, met in hun kielzog ‘wichter’ en ‘jongs’ op zoek naar verkering. De vrijlustigen onder het publiek gaven uiteraard niet zoveel om de handjeklap taferelen, al werd een geslaagde koop dan ook afgesloten met “geluk”. Nee, zij zochten elders hun vertier, in de herbergen, in de eendagsgelagen die in gewone huizen gehouden werden en - niet te vergeten - in de danstenten. Van Geuns verteld over de markt: ‘Op de groote plaats of brink werd men gestadig bijna verdrongen door de boeren. Wij bezogten de eigenlijke marktplaatsen, alwaar sterk gehandelt werd in jonge veulens, magere koeien en ook melkkoeien. Hier kon men rijkelijk zien en horen het in de handen slaan en kloppen bij het handelen en dingen gebruikelijk’. Hier was ik voor gekomen. Om dit te fotograferen. Het handjeklap, onrustige paarden, mooie koppen, ze waren er allemaal. Er was zo veel te zien dat het moeilijk was om keuzes te maken. Omdat ik geen portretlens bij me had hoefde ik me daar in ieder geval niet druk om te maken. Overzichtsfoto’s, het liefst met een beetje actie of iets grappigs. Daar zocht ik naar. Ook nu wordt men op de markt verdrongen door handelaren in paarden, pony’s, ezels en andere paardbeesten. Sommige niet groter dan een hond en andere zo hoog als een politiepaard. De paarden worden gewoon door het publiek geleidt en af en toe botste ik tegen de flank van een paard of het paard tegen mij. Ik was wel wat bezorgd over de achterhoeven, maar ik ben niet geraakt. Overal waar je keek zag je paarden en paardenkopers. En ook het handjeklap was niet van de lucht. Mijn eerste bezoek aan de Zuidlaardermarkt vond ik erg de moeite waard ook zeker voor de fotografie en ik ga volgend jaar weer. Dit in tegenstelling tot van Geuns die schreef: “Namiddags na alles rondgewandelt en bezien te hebben reeden wij weer nae de stad, doch nu was het onbegrijpelijk drok met rijtuigen. De geheele weg van Zuidlaren nae Groningen was een bijnae aanhoudende passage van rijtuigen; bij Haren komende moesten wij wel bijnae 1/4 uur wagten eer wij door de aldaar samengepakte hoop van pleisterende chaisen en wagens konden komen. ‘s Avonds thuis komende was ik wel blijde dit eens gezien te hebben, doch zoude geene sterke begeerte hebben nog dikwijls die reis te doen.”
