Met de analoge camera’s ging ik experimenteren. Alles in zwartwit want dat vond ik het mooist en kon ikzelf ontwikkelen. Ik had een tijdje genoeg van kleur en ook van scherpte. Dus maakte ik een boek over grafheuvels met waanzinnig vage foto’s, de scherpte voorbij, en goot de negatieven in giethars als objecten. En nog steeds kwam ik vaak bij de vennen. Dat is onvermijdelijk als je door Drenthe zwerft. Het idee van VEN bleef altijd wel ergens in mijn achterhoofd aanwezig. Soms flakkerde het op als een klein kampvuurtje, en soms doofde het uit als ik met iets anders bezig was.
Maar nog steeds wilde ik een serie maken over al die oude plasjes water met mysterieuze namen als: Hondelveen, Smitsveen, Moordenaarsveen of Siepelveen. Alleen die klanken al maakten mij nieuwsgierig. Zoals Zeijen, Norg en Peest waarschijnlijk prehistorische namen zijn, misschien wel uitgesproken door het meisje van Yde, vermoedde ik dat sommige veentjes ook een massa aan geschiedenis in zich droegen. Verborgen verhalen. En over het meisje van Yde gesproken: Zelfde vakantie op de Berenkuil. Tien jaar oud. Ik zag in het Drents Museum in Assen een tentoonstelling over het veen en de veenlijken. Ik zag het meisje van Yde liggen onder een vierkante glazen stolp. Haar lichaam bedekt met vuilbruine vodden. De weemoedige en wanhopige blik in haar ogen en de strop om haar hals lieten mij niet meer los. Jaren later, in de akkers bij Yde, wees de provinciaal archeoloog me de exacte plek aan waar ze was gevonden. Het ven, waar ze illegaal omhoog gebaggeld werd, was niets meer dan een flauwe laagte in recht aardappelland. Hier had het ven gelegen waar ze was geofferd. Ze was Illegaal opgedregd uit een turfgat in de 19e eeuw en ergens anders neergelegd om de sporen van het illegale turfscheppen te verdoezelen. Het waren dit soort verhalen die me raakten. Ze deden me veel. Nog steeds. Waarom weet ik niet. Dat is wat dit landschap met me doet. En er kwam een gewaagd idee naar boven borrelen. Alsof het uit de vennen zelf kwam.
Het plan was als volgt: Ik wilde mijn eigen camera maken. Een camera waarmee ik pinhole-foto’s op groot formaat kon maken. Pinhole omdat ik wilde dat de wind over het negatief kon blazen. Het met licht en lucht kon aaien. En de camera moest in z’n geheel bestaan uit materialen die iets met de Drentse vennen te maken hadden. Het liefst van kienhout. Daarnaast moet ik nog even vermelden dat ik nog nooit in mijn leven iets getimmerd had, (maar mijn opa was timmerman!).
Dus begon ik met het maken van een proefcamera. De VEN-Cam 1.0. Van triplex in elkaar gezet: een 90mm groothoekcamera voor 4x5 negatieven. De maten moesten kloppen om een enigszins scherp beeld op het negatief te kunnen projecteren. Het moeilijkste was om de achterkant te maken, daar waar de negatiefhouder precies in moest vallen. Geen greintje licht mocht erbij komen. Maar het lukte en het testen van de triplex-camera was een feest en mijn allereerste twee foto’s van het Achterste Ven bij Gasteren waren zeer bemoedigend. In mijn dagboek schreef ik:
En er is beeld!! Vanmorgen in alle vroegte naar de Gasterse Duinen gegaan met 1 filmcassette met daarin 2 negatieven. Ik kon dus in totaal twee foto’s maken. Van zwart duct-tape een sluiter gemaakt en de belichting op 2 seconden gemeten. De grote angst was of de camera, die ik dit weekend in elkaar geknutseld heb, wel helemaal lichtdicht was. Daar lijkt het nu toch wel wat op. Ik ga de negatieven vanavond scannen voor het eindresultaat!!!
Ik was in staat een werkende camera te maken. Nu vond ik mezelf klaar voor het echte werk.
VEN-Cam 2.0
Ergens in mijn achterhoofd cirkelde een verhaal van een duizenden jaar oud bos. Grove dennen en Wodanseiken. Woudreuzen uit het mistige verleden verdwenen onder het veen en een aantal jaren geleden gevonden bij het Stobbenveen in de buurt van Roderwolde. Wat ik wilde was een camera maken van dit duizenden jaren oude veen-hout. Een camera van kienhout en stobben. Want mijn project zou over vennen gaan.
Ik deed navraag in de buurt, belde bij vier huizen aan en werd uiteindelijk naar een kunstenaar verwezen. Fokko Rijkens had nog een paar oude knoesten liggen in zijn tuin en wilde ze me schenken. Twee grote stukken grove den van negenduizend jaar oud. Er vielen stukjes af. Het hout was broos als beschuit. Samen met een stuk van de prehistorische Valtherveenbrug, dat ik tijdens het fotograferen van Stugge Paden vond, bracht ik dit hout naar houtzager Kok in Eelde die er plankjes van probeerde te zagen. Het mislukte hopeloos en ik vreesde voor zijn vingers. Maar de meesterzanger had nog wel wat planken eikenhout liggen uit het ‘Grote Veen’ in Eelde. Het was een goed alternatief. Eikenhout uit het Grote Veen voor een project over vennen. Hij zaagde alles op maat en ik kon mijn camera in elkaar timmeren. Maar niet voordat ik de rest bij elkaar gesprokkeld had. De overige materialen waren:
- Drents kienhout of veenstobben van 8000-10.000 jaar oud uit het veen bij Roderwolde voor de afwerking/versiering en het produceren van houtskool om de binnenkant matzwart te maken,
- Water uit het Gagelveen (Anloo) voor het impregneren met houtlijm van de veenstobben. (Die anders zo uit elkaar zouden vallen),
- Zelfgemaakt schuurpapier van papier met pijpestrootjes en heide en zand van het Balloërveld,
- Weggeworpen blikje energydrink dat ik vond bij het Taarlose Ven voor de pinhole,
- Donker schapenwol van de kudde van het Balloërveld voor de afdichting van de kieren.
Nou als je daar niet het Drentse landschap en de vennen mee kunt vangen! Zo timmerde en knutselde ik van het eikenhout een kistje in elkaar, met een gaatje aan de voorkant en een negatiefhouder aan de achterkant. Dat was alles. Ik noemde het een camera. Ik noemde het de ‘VEN-Cam 2.0’ en nadat ik een waterpas bovenop, en een statiefschroef onderop, had gemonteerd kon ik hem in de praktijk gaan testen.
Op 24 september 2018 ging ik naar het Taarlose veentje. Het ven waar ik het blikje energy-drink vond waarin ik de pinhole had geprikt (van precies 0,04 cm). Maar nu met de complete VEN-Cam om hem uit te testen en 2 foto’s te maken. Met mijn laarzen in het water nam ik een tankje en haalde ik een paar liter water uit het ven dat ik meenam naar huis. Roestbruin water waar ik de negatieven in ontwikkelde. Want dat was ook een onderdeel van het experiment. Als ik foto’s wilde maken van de Drentse vennen, dan wilde ik ze ontwikkelen in hun eigen water. Om zo nog meer van het landschap in het beeld te krijgen. En ook dat lukte wonderwel. Met stippen, streepjes, stofjes en dingetjes op het beeld die ik mooi liet zitten. De VEN-Cam 2.0 deed het en maakte beeld. Gemaakt uit het landschap van Drenthe, de wind die over het negatief waaide, de camera van Ven-materialen en de negatieven ontwikkeld in het water van de vennen. Zo kwam het landschap in mijn beeld geslopen. Dat was precies wat ik wilde! De vennen die parels van het landschap. Het is mijn weg, mijn wereld. VEN.
Eens waren er meer dan drieduizend vennen in Drenthe. Tegenwoordig zijn daar nog steeds negenhonderd van over. Je vindt ze overal in het Drentse landschap. Ieder ven is uniek. Het heeft zijn eigen karakter, zijn eigen verhaal en vaak ook een eigen naam. Namen die iets te zeggen willen hebben, maar niet zo vaak meer gehoord worden. Van het Gat van Berend Boer bij Uffelte tot het Moordenaarsven op het Dwingelderveld. Van het Sekmeer bij Gieten tot het Sultansmeer bij Weerwille. Van Zwarte Waters tot Wittevenen. Ik wilde een ode te brengen aan al die vennen, die parels in het Drentse landschap. Een fotografische zoektocht naar de ziel en het karakter van die vennen.
(1985)
Het begon allemaal toen ik tien jaar oud was. Ik ging op onderzoek in de wildernis achter onze vouwwagen op camping de Berenkuil in Grolloo. Plotseling stond ik aan de rand van een geheimzinnig besloten watertje. Onpeilbaar zwart water aan mijn voeten. Krijsende kokmeeuwen om mijn hoofd. Ze deden uitvallen naar me omdat ze jongen op de eilandjes tussen de graspollen hadden. Ik keek om me heen. Het was een mysterieuze kleine oase van natuur. Alsof de tijd er geen vat op had. Alsof de tijd er niet bestond. Het water rimpelloos en zwart. Alsof het zijn adem inhield. De grond was niet vast maar danste bij elke stap die ik zette. Libellen dansten ook. En muggen. Heel veel muggen. Dat ven en de ervaring werd één van de vele ankers in mijn herinnering.
(2002)
In 2002 ging ik weer eens op avontuur. Ik maakte een voettocht door Drenthe. Drie weken lang ging ik op zoek naar de hunebedden en op zoek naar het mysterie van het Drentse landschap. Met de oude analoge Minolta-camera van mijn vader en wat fotorolletjes van de Hema ging ik op pad. Ik wilde schrijven en tekenen, maar bovenal de vrijheid proeven. Ongetraind en met de Canterbury Tales in mijn veel te zware rugzak strandde ik bij een vennetje in de buurt van Noordlaren. In mijn dagboek schreef ik op de eerste dag van die zwerftocht:
‘Ik wandel door de Appelbergen en luister naar het druppelende geluid van een groepje boomklevers. Ik loop verder door het donkere Noordlaarderbos tot ik uiteindelijk bij een vennetje aankom. Het is de eerste dag van wat mijn mythische voettocht moet worden maar ik ben al behoorlijk moe. Eenzaamheid glipt mijn brein binnen en voor het eerst vraag ik me, overigens geheel terecht, af waar ik in godsnaam mee bezig ben. Ik heb nog geen idee waar ik vanavond zal slapen en ik ben totaal ongetraind. Het geluid van de cirkelende buizerds hoog in de lucht maken me bang en grote libelles doen schijnaanvallen naar me waardoor ik me heel onbegrepen voel. Ik voel me misplaatst hier aan dit watertje, in deze absolute natuur. Ikzelf ben een storende factor geworden in een verder perfecte compositie. Ik besluit een dutje te gaan doen, iets dat vaak helpt tegen dit soort gevoelens, en als ik wakker word ziet alles er weer wat zonniger uit. Ik laat mijn pocketuitgave van de Canterbury Tales ongelezen bij het ven achter. Ik voel me dan wel een pelgrim, maar er zijn grenzen aan wat ik dragen kan. En ook mijn sportschoenen en een apart schrijfboek laat ik achter bij het ven. Met een iets lichtere tas loop ik verder naar een klein hunebed dat verderop in een bosje ligt.’
Opnieuw een herinnering aan een ven. Opnieuw een anker in mijn herinnering, want dat is wat foto’s bij me doen. Wat ik wil dat ze doen. Ze verankeren mijn leven in mijn brein. Een week later, hoog boven op de uitkijktoren bij de Kale Duinen fotografeerde ik de Grenspoel die lag te glinsteren tussen de heide en het stuifzand. Ik had het idee dat ik daarboven wilde slapen, maar uIteindelijk was het te druk en sliep ik in een grote lege festivaltent die in het bos stond. Maar de Grenspoel tijdens mijn voettocht was in mijn geheugen geëtst.
Later in december 2006 toen ik plannen had om natuurfotograaf te worden kwam het idee voor VEN. Een ode aan al die prachtige kleine en grote oasen van stilte in het Drentse landschap. Een ode aan de vennen en het oude landschap. Het zou een boek moeten worden van glinsterende pareltjes. Zilveren juweeltjes in een eeuwenoud landschap. De spiegels van een ver verleden. De alziende ogen van het Drentse landschap.
Ik werd inderdaad natuurfotograaf, maakte een aantal boeken, en bleef tegelijkertijd de vennen bezoeken. Bleef het Drentse land onderzoeken. En toen ik mijn buik vol had van de natuurfotografie (het ging te snel, het had geen ziel, het had geen huid en bleef lucht) verkocht ik al mijn digitale apparatuur, mijn camera’s en lenzen. Ik zette ze op Marktplaats en binnen een week had ik alles verkocht. Ik kocht oude analoge camera’s en ging weer met filmrolletjes in de weer. Precies zoals ik nog op mijn Hunebedden-tocht had gedaan. Ik was dan wel natuurfotograaf, maar ik zocht iets anders. Ik zocht de ziel van het landschap.
Een tijdje geleden kreeg ik een mailtje van Marlous Lazal. Stemkunstenaar, programmamaker voor de radio, voice-over en… tango zangeres. Zij wilde een EP uitbrengen met vijf tango nummers onder de titel ‘Zij van het Noorden’. Al surfend naar beeldmateriaal kwam ze bij mij terecht en mijn foto van molen Het Noorden op Texel. Haar verzoek was of zij het beeld mocht gebruiken voor de EP en dat vond ik hartstikke leuk. Deze week kreeg ik de EP thuis gestuurd en er staan vijf prachtige nummers op. Ik voel me vereerd dat ik daar een kleine bijdrage aan kan leveren. Als je geinteresseerd bent kun je op deze link de EP bestellen voor maar €11,-
Nu de winter bijna aangebroken is, schrijf ik flink geïnspireerd deze nieuwsbrief. Voor de zomer schreef ik dat ik het een tijdje rustig aan wilde doen en dat ik wilde werken aan het schrijven van mijn roman Stugge Paden. Daarnaast heb ik de vakantie ook volop benut om mijn horizon te verbreden. Ik heb veel gelezen, interessante podcasts geluisterd en veel gewandeld in de natuur.
Daarnaast heb ik veel studie gedaan naar de achtergronden en de theorie over het creatieve schrijven. Want ik wil graag dat mijn boek Stugge Paden een goed boek wordt. In ieder geval het beste boek dat ik kan schrijven. Daar streef ik naar en ik voel dat dat misschien ook wel kan gaan lukken. Daarom heb ik alle fotografische projecten stopgezet omdat ik me volledig wil richten op het schrijven. Want dat valt in de drukke weken soms nog niet mee. De dagen zijn gevuld met allerlei zaken (werk, gezin, sporten, koken etc) waarbij het schrijven moet gebeuren in alle tussen (half-) uurtjes die ik heb. Je begrijpt dat ik kritisch kijk naar alle invullingen op de dag en dat ik dus bijna geen televisie meer kijk en dat ik daarom zo stil op Facebook ben. Ik ben aan het schrijven! (Niet storen :-)).
En vorige week heb ik vier dagen op het onvolprezen Texel gezeten in het fantastische huis van Wilma Weenink en Jan Kuks. Daar heb ik de laatste lootjes van de eerste volledige versie van het manuscript afgelegd en volgens mij… Is het gelukt!
De eerste versie is af!!!
Maar wat nu? Ik laat dit manuscript eerst eens een maand met rust en ga heel hard nadenken op welke manier ik het goed kan laten redigeren. Met andere woorden: Ik zoek een redacteur. Als je iemand weet, dan hou ik me van harte aanbevolen!
(En dat ik toch niet alleen maar geschreven heb op Texel bewijst dit filmpje over schapenboeten van Texel die ik gefotografeerd heb op bulk-film Polypan (Iso 50!) en een oude Canon FTb analoge camera :-))
Voor het tijdschrift Noorderbreedte en galerie Noorderlicht maakte ik voor de jubileumeditie over 50 jaar Lauwersmeergebied een kunstwerk met de titel Ei van alle zesentachtig broedvogels van het Lauwersmeergebied.’ De organisatie heeft het voor elkaar gekregen om deze serie foto’s tot een buitenexpositie vorm te geven. In het Dagblad van het Noorden stond er een leuk stuk over waarvan ik hier de tekst invoeg:
Vijftien fotografen exposeren tot en met eind december in het Land van Juffrouw Ali ten zuiden van Lauwersoog. Deze buitententoonstelling is te bezichtigen in de vorm van een wandelroute. De expositie komt voort uit een speciale editie van het magazine Noorderbreedte rond het vijftigjarig bestaan van het Lauwersmeer. Vijftien fotografen van de Fotosalon van Noorderlicht werd voor deze uitgave gevraagd hun visie op het Lauwersmeer(gebied) te geven. Noorderbreedte en Noorderlicht vonden de kwaliteit van de inzendingen vervolgens zo inspirerend, dat besloten werd de werken niet alleen in het aprilnummer van Noorderbreedte af te drukken maar ze ook verspreid door het Land van Juffrouw Ali te exposeren.
De beelden van de vijftien fotografen zijn nog tot en met 29 december dagelijks gratis te bezichtigen.
In de volgende link staat nog een leuk verhaaltje en een kaartje waar je kunt starten:
Naast al het schrijfwerk van dit moment zijn er korte momenten dat ik wel met fotografie bezig ben. Tijdens een vriendenweekend verzorgde ik een workshop pinhole-fotografie met blikjes. De kinderen en volwassenen moesten eerst een blikje sinas, cola of bier leegdrinken en vervolgens met een naald een pinhole gaatje prikken. Met een zwart stukje tape eroverheen was het lensgedeelte van de camera klaar. Van zwart papier en ducttape maakten we een dekseltje waarmee het blikje, de camera dus, lichtdicht werd gemaakt. Hierna konden we de blikjes in de provisorisch gemaakte donkere kamer (een van de drie badkamers in het huisje waar we zaten) vullen met fotopapier (waarvan ik een hele doos op Marktplaats had gescoord). Daarna konden we gaan fotograferen. De meesten maakten een selfie. 30 seconden belichting in huis. Tien seconden buitenshuis. In de doka kwamen de beelden langzaam te voorschijn in de ontwikkelbak. Superleuk om te zien en te doen. De kinderen vonden het ook leuk, maar de volwassenen hadden er duidelijk meer geduld voor. Mij bevalt de slome, bewuste manier van fotograferen steeds meer (wordt ik oud??). Al met al een superleuke middag gehad, die wel voor herhaling vatbaar is. Misschien moet ik dit soort workshops maar eens gaan aanbieden?
Voor de zomervakantie verscheen er een leuk artikel over mij in het tijdschrift van stichting Het Drentse Landschap. Alleen dat al was superleuk, maar na de zomervakantie kreeg ik het volgende mailtje:
Hallo Maarten, Hier de mail van mij na het telf. gesprek van vanmiddag. Nogmaals ik was gewoon verbijsterd dat ik Amon (zo heet hij) daar op de foto zag. Dit is voor mij zo’n totaal plaatje, Amon, de kerk van Rolde en het Balloerveld. De plek waar we ons leven hebben rond gereden. We hebben Amon vanaf zijn 3de jaar en hij is nu bijna 30 ! Zijn oude dag mag hij op het Balloerveld staan met soortgenoten. Momenteel is hij erg slecht. We denken dat hij de winter ook niet gaat halen. Hij is zo’n deel van ons leven dat deze foto voor ons ook erg emotioneel is. Ik hoop dat je toch een manier kunt vinden zodat ik deze foto ook mag kopen. Groet Annet Smit
Het probleem was dat dit een eenmalige foto was en ik de foto al verkocht had. Aan een Nederlandse mevrouw in Spanje nota bene! In een oplage van 1/1 dus kan ik niet zo maar een tweede afdruk bij laten maken. Het enige dat ik kon doen was de situatie aan de dame in Spanje voorleggen met de vraag of ik een tweede afdruk van het beeld mocht maken. Gelukkig mocht dat waarna ik Annet kon melden dat ik haar de foto kon bezorgen. Ze was er erg blij mee!
Amon
Het artikel in het kwartaalblad van stichting het Drents Landschap
Het artikel in het kwartaalblad van stichting het Drents Landschap
De komende twee maanden neem ik even vrijaf van het moordende tempo waarin ik de afgelopen tien jaar heb gewerkt. Even een tijdje voor bezinning. Ik ben van plan inspiratie op te doen, te werken aan mezelf en mijn richting binnen de fotografie en mijn kunstenaarsschap scherper te krijgen. Ik heb plannen genoeg, daar ontbreekt het me niet aan, maar zal keuzes moeten maken in wat ik wel en niet doe. In ieder geval wil ik inspiratie opdoen door me bezig te houden met de volgende inspiratiebronnen:
Collector Daily (De huidige stand van zaken rond kunstfotografie)
Het tijdschrift Noorderbreedte heeft in het kader van 50 jaar Lauwersmeer een speciale editie uitgebracht. Het nummer staat in het teken van 50 jaar Lauwerskust. Tot 1969 was het Lauwersmeer een zeearm, een deel van de Waddenzee. Het gebied staat in teken van verandering. Onherkenbaar ten opzichte van vijftig jaar geleden en wie weet hoe het er over vijftig jaar zal zijn. Vijftien fotografen werd gevraagd een verbeelding te maken van dit gebied.
In Noorderlicht | Huis van de Fotografie hebben wij (Noorderbreedte) een goede partner gevonden, niet alleen qua naam maar ook qua doel want Noorderlicht is ook zeer betrokken bij het Noorden. Vanuit die band heeft Noorderbreedte de fotografen van de fotosalon gevraagd hun Lauwersmeergebied op hun eigen manier in beeld te brengen. De salon is opgericht als dé huiskamer voor de noordelijke fotografie die beeldmakers verbindt en stimuleert. Wij wilden uiteindelijk twee of drie fotografen kiezen die voor ons het beeld zouden maken. Maar tot onze verbazing waren veel betrokken fotografen naar aanleiding van onze vraag direct het gebied ingetrokken. Bij de presentatie van het werk vielen we achterover van de kwaliteit: dit konden we onze lezers niet onthouden. Uiteindelijk heeft elke fotograaf zijn of haar beste foto(’s) ingestuurd. Het resultaat: vijftien perspectieven op het Lauwersmeergebied. Wij hopen dat jij er net zo veel van geniet als wij.
Ik maakte dus mijn ‘Ei van alle zesentachtig broedvogels van het Lauwersmeergebied’. Waarvan Harry Cock zei dat hij het een iconische foto vond en waarover Ineke Noordhof schreef: Van al die soorten, inmiddels 86 soorten, zocht hij foto’s van de eieren en precies op de goede schaal maakte hij er één ei van. Dat ene ei staat voor vijftig jaar natuurbescherming in het Lauwersmeergebied. (Lees het stuk van Ineke Noordhof hier en bekijk de foto’s van alle fotografen hier )
Er is inmiddels bevestigd dat er een buiten-expositie in het Lauwersmeergebied zelf komt waar mijn ei ongetwijfeld ook een plaatsje krijgt.
Ei van alle zesentachtig broedvogels van het Lauwersmeergebied
Op woensdag 22 mei hield ik een lezing met de titel ‘Stugge Paden’. De lokatie was galerie Lemferdinge en daar, tussen de tien boeken die ik de afgelopen 10 jaar heb gemaakt, presenteerde ik mijn elfde boek ‘Stugge Paden’. Een roman over mijn zoektocht naar de fotografie en het Nederlandse landschap. Op de ongeveer vijftig toehoorders liet ik al mijn presentatievaardigheden los waarop ik de voorgaande twee maanden druk gestudeerd had. Sterk openen met een verhaal, spanning opbouwen en eindigen met een grote finale. Ik wilde er echt een soort TED-talk van anderhalf uur van maken en dat lukte volgens mij aardig. Alle ogen waren aandachtig op me gericht en ik kon soms een speld horen vallen. Aan het einde, toen de lezing afgelopen was en er wat vragen gesteld werden moest ik toegeven dat het verhaal fictie was en niet echt gebeurd. Daar moesten de mensen wel even van bijkomen ha ha!. Het was dus voor mij een erg geslaagde avond en aan de reacties te horen (‘Je bent een rasverteller!’) was het dat voor het publiek ook. Voor mij een opsteker om het boek Stugge Paden ook echt helemaal te gaan afronden en een uitgever te gaan zoeken.
Na een jaar lang voorbereiden was het zondag 12 mei dan zo ver. De opening van de expositie ‘Geworteld’ in galerie Lemferdinge. Samen met Klaas van Slooten hebben we een duo-expositie ingericht. Voor mij is het een overzichtsexpoositie geworden van de afgelopen tien jaar in tien boeken. Met behulp van drie gulle sponsors (Annet, Nienke en Ben bedankt!) was ik in staat al het werk af te drukken en in te lijsten. En wat hangt het er prachtig! Op zowel het openingsweekend als het weekend erna was er enorm veel aanloop en heb ik vele bezoekers te woord gestaan. Echt superleuk! De opening werd druk bezocht en ik heb daarbij ook nog eens heel wat werk verkocht. Genoeg om een volgende expositie mee te financieren (een van mijn doelen om nieuw werk te laten zien). Ik ben hartstikke trots op deze expositie en deze is nog te bezichtigen tot en met 8 september. Ik ben van plan om nog een zondag te prikken waarop ik opnieuw een hele dag aanwezig zal zijn. Dat zal ergens in augustus worden. Wordt vervolgd. En als er mensen zijn die goede locaties weten voor volgende exposities dan hou ik me aanbevolen!
Noorderbreedte en Noorderlicht fotogalerie hebben de handen ineen geslagen om in het jubileumjaar 2019 het Lauwersmeergebied extra te belichten. Dat is gebeurd door een aantal fotografen uit te nodigen die in het themanummer van Noorderbreedte hun blik op het gebied mogen tonen. En ik was één van de gelukkigen! Ik heb in december een fotoserie gemaakt onder de titel VEURLOOP en ik heb een beeld gemaakt waarin ik alle 85 broedvogels van het Lauwersmeergebied in één ei heb proberen te vangen. Een hele klus, maar aardig gelukt. Voor mijzelf heb ik een boek gemaakt van de serie in een oplage van één. Het is een mooi werkje geworden al zeg ik het zelf.
De foto’s worden opgenomen in het tijdschrift Noorderbreedte en er wordt achter de schermen hard gewerkt aan buiten-exposities in het Lauwersmeergebied zelf en op Schiermonnikoog. Binnen wordt het werk getoond in het UMCG Groningen. Wat mijn rol daarin gaat worden weet ik nog niet precies, maar het wordt vast erg leuk!!
Een gelukkig nieuwjaar en een mooi, gezond en inspirerend 2019 gewenst. Ik hoop echt dat het nieuwe jaar weer vele mooie momenten voor jou (en mij) in petto heeft.
Het is vanuit mij een beetje stil geweest de laatste tijd, maar dat betekent niet dat er niets gebeurt is op fotografiegebied de afgelopen maanden. Daarover later meer.
Ok, dus ik wilde dus zelf een camera maken waarmee ik het Drentse landschap in mijn beeld kon vangen. Een camera gemaakt van pure Drentse producten en met een relatie met de Drentse vennen voor een idee waar ik al zo’n tien jaar in mijn hoofd liep: Het project VEN. En ja dan draaf ik soms een beetje door. Nadat ik de werkende demo camera 1.0 had gemaakt (zie mijn vorige post) was ik nu klaar voor het echte werk. Ik verzamelde eerst alle Drentse materialen bij elkaar. Dat waren:
- Drents eikenhout (uit het Grote Veen in Eelde) voor het geraamte en de panelen. (Houtzager Kok uit Eelde bedankt!) - Drents kienhout of veenstobben van 8000-10.000 jaar oud uit het veen bij Roderwolde voor de afwerking/versiering en het produceren van houtskool om de binnenkant matzwart te maken. (En ook om de uiteindelijke prints mee te bewerken, maar dat moet ik nog testen). - Water uit het Gagelveen (Anloo) voor het impregneren met houtlijm van de veenstobben. (Die anders zo uit elkaar zouden vallen) - Zelfgemaakt schuurpapier va npapier met pijpestrootjes en heide en zand van het Balloërveld, - Weggeworpen blikjes energydrink bij het Taarlose Ven voor de pinhole - Donker schapenwol van de kudde van het Balloërveld voor de afdichting van de kieren
Nou als je daar niet het Drentse landschap mee kunt vangen😄 In mijn dagboek schreef ik:
De afgelopen week grote stappen gezet in de voltooiing van mijn camera-project. Voor het project VEN maak ik mijn eigen camera met puur Drentse ven materialen. Eikenhout uit het Grote Veen, houtskool van 10.000 jaar oude ven-stobben (ook wel kienhout genoemd) en aluminium van een bij een vennetje gevonden blikje energy-drink. Ik wilde de afdichting van de kieren met schapenwol van de kudde van Ballo doen, echter het vilten heb ik nog niet goed onder de knie. Ducttape en vilt (van een Drentse bouwmarkt) boden uitkomst.
De buitenste laag hout.
VEN-Cam 2.0
De binnenkant zwart gemaakt met het houtskool van de veenstobben van 10.000 jaar oud.
Het betere knutselwerk. Ik wist eerst niet wat ik met lijmklemmen aanmoest.
Het kastje begint er op te lijken .
Zo timmerde en knutselde ik van puur eikenhout een kistje in elkaar, met een gaatje aan de voorkant en een negatiefhouder aan de achterkant. Dat was alles. Ik noem het een camera. Ik noem het de VEN-Cam 2.0 en nadat ik een waterpas bovenop - en een statiefschroef onderop had gemonteerd kon ik hem in de praktijk gaan testen.
Op 24 september 2018 ging ik opnieuw naar het Taarlose veentje. Het ven waar ik het blikje energy-drink vond waarin ik de pinhole had geprikt. Maar nu met de complete VEN-Cam om hem uit te testen en 2 foto’s te maken. Met een tankje haalde ik een paar liter water uit het ven dat ik meenam naar huis. Roestbruin water waar ik de negatieven in ontwikkelde. En ook dat lukte wonderwel. De foto van het ven zonder bomen vond ik het beste. Waar ik achter kwam was dat ik de negatiefhouder nog niet ver genoeg had doorgedrukt waardoor ik een gedeelte van het negatief niet heb benut en het beeld vierkanter is dan anders. Nou ja, je kunt ook niet alles in een keer perfect hebben. Ik ben een tevreden mens. De VEN-Cam 2.0 doet het en maakt beeld. Gemaakt uit het landschap van Drenthe, de wind die over het negatief waait en ontwikkeld in het water van de Drentse vennen. Zo komt het landschap in mijn beeld.
Afgelopen zomervakantie kreeg ik het idee voor een gaaf project waarvan de oorsprong al in 2008 stamt. Tien jaar geleden dus! (Daarom is het goed al je projectideeën op te schrijven want wie weet komen ze nog eens van pas!). Tien jaar geleden, toen ik startte als natuurfotograaf, wilde ik al een ode aan al die Drentse vennen maken die mij op mysterieuze wijze naar zich toe trokken zoals mozarella naar tomaat. Destijds heb ik het, als een commercieel volstrekt oninteressant project op een gegeven moment in de ijskast gezet om me te wijden aan commercieel interessante projecten, (althans dat dacht ik toen). Inmiddels denk ik ‘F#@$k de commercie’ en doe ik alleen maar waar ik zin in heb en dus trok ik het project VEN weer de warmte in.
Het Stobbenven bij Roderwolde aardkundig monument.
Van kunstenaar Fokko Rijkens kreeg ik genereus twee oude stobben.
Van de stobben maakte ik onder andere houtskool.
Houtskool van grove den van 10.000 jaar oud.
Ven-Cam 1.0
In het kort wil ik een serie maken over al die oude plasjes water met mysterieuze namen als: Hondelveen, Smitsveen, Moordenaarsveen of Siepelveen. Alleen die klanken al maken mij nieuwsgierig. Zoals Zeijen, Norg en Peest waarschijnlijk prehistorische namen zijn, misschien wel uitgesproken door het meisje van Yde, vermoed ik dat sommige veentjes ook een massa aan geschiedenis in zich dragen. En als we het dan toch over het meisje van Yde hebben, komt er een oude herinnering van mijn eerste kennismaking met dit bijzondere veenlijk naar boven. Ik was acht jaar oud toen ik, op kampeervakantie met mijn ouders in Drenthe, in het museum een tentoonstelling over het veen en de veenlijken zag. De weemoedige en wanhopige blik in haar ogen en de strop om haar hals, hebben mij niet meer los gelaten en zijn er mede de oorzaak van dat ik op zoek wil gaan naar de Drentse vennen en veentjes. Daarnaast is het struinen bij het ven naast de tent in diezelfde vakantie, waar ik zo heerlijk aangrijpend aangevallen werd door de kokmeeuwen uit de kolonie er de oorzaak van dat ik al die ontoegankelijke en intrigerende glinsterende gebiedjes wil opzoeken en in beeld brengen.
Goed het plan: Ik wilde zelf een camera maken waarmee ik pinhole foto’s op groot formaat kan maken. Pinhole omdat ik wil dat de wind het negatief kan aaien. En daarbij wil ik ook nog de negatieven ontwikkelen in het water van het ven zelf dat ik fotografeer. Met mijn laarzen het water in dus! En o ja, daarnaast wilde ik nog dat de camera in z’n geheel moest bestaan uit materialen die iets met Drentse vennen te maken hebben. Het liefst van kienhout. Ook moet ik nog even vermelden dat ik nog nooit in mijn leven iets getimmerd had, (maar mijn opa was timmerman).
VEN-Cam 1.0 maar zou hij ook werken?
Het precies maken van de achterkant.
Een pinhole van 0.4mm
Vleugelmoeren voor het aandraaien van het filmnegatief
De eerste test bij het Achterste Ven bij Gasteren
Dus begon ik met het maken van een proefcamera. De VEN-Cam 1.0. Van resthout in elkaar gezet: een 90mm groothoekcamera voor 4x5 negatieven. Het moeilijkste was de achterkant maken waar de negatiefhouder precies in moest vallen. Maar het testen van de camera was een feest en mijn allereerste twee foto’s van het Achterste Ven bij Gasteren waren zeer bemoedigend. In mijn dagboek schreef ik:
En er is beeld!! Vanmorgen in alle vroegte naar de Gasterse Duinen gegaan met 1 filmcassette met daarin 2 negatieven. Ik kon dus in totaal twee foto’s maken. Van zwart duct-tape een sluiter gemaakt en de belichting op 2 seconden gemeten. De grote angst was of de camera, die ik dit weekend in elkaar geknutseld heb, wel helemaal lichtdicht was. Daar lijkt het nu toch wel wat op😄. Ik ga de negatieven vanavond scannen voor het eindresultaat!!!
En Ik had dus inderdaad beeld, en dus ik was in staat een werkende camera te maken. Klaar voor het echte werk.
Tot slot nog een kort berichtje over hoe mijn fotografie andere mensen raakt: In het voorjaar werd ik benaderd door een Joan, die graag een foto van mij wilde bestellen. Hij had deze op Facebook gezien en kwam uit de serie #printoftheday. Een foto van een boom op de Gasterse Duinen in de mist. Ik was zelf niet eens helemaal tevreden over de foto, maar hij was er op slag verliefd op. Dus hebben we dat geregeld. Joan kwam samen met zijn vrouw Wilma om de foto en het echtheidscertificaat op te halen. Twee maanden later kreeg ik een mail van Joan met de vraag naar de absoluut precieze locatie van de boom. Ik verbaasde me daar een klein beetje over, maar kon de boom op de centimeter nauwkeurig aanduiden aangezien ik regelmatig op die plek aan het werk ben.
Nog weer wat later verduidelijkte Joan via de mail mij zijn verzoek. Zijn vrouw Wilma was in de tussentijd overleden (niet onverwacht, maar wel heel erg snel) en de foto van de boom was het laatste kado dat hij van haar gekregen had. Samen hadden ze besloten haar as uit te strooien bij die boom. En een uitnodiging voor die ceremonie volgde. Uiteraard wilde ik daar graag bij aanwezig zijn en op een zonnige zaterdagmiddag togen vrienden en familie van Joan en Wilma naar de boom op de heide. Joan vertelde in zijn praatje dat ik hun die boom gegeven had en daarmee de laatste plek van Wilma heb gewezen. Ik was vereerd, verrast en geraakt door de hele gang van zaken en de prachtige ceremonie op de heide.
Van 6 tot en met 9 september 2018 hing er een werk uit mijn serie Heidense Hoogten in het Stedelijk Museum Schiedam. Vier dagen lang, van 6 tot en met 9 september 2018, waren in totaal 136 Schiedamse kunstenaars en hun introducés in het Stedelijk Museum te zien.
Op uitnodiging van kunstenaar Sjef van Duin, ik was zijn introduce, was dit de eerste keer dat mijn werk in een museum hing! (En dat zal zeker niet de laatste keer zijn let maar op!).
Daarnaast moest ik om 14.00 uur ook nog een discussie voeren met Sjef over ‘Mislukte fotografie voor beginners’. Alsof ik daar een expert in ben…Al met al een hele leuke ervaring en een mooie expositie. Er is een virtuele tour gemaakt waarin je digitaal door de hele expo kunt lopen. Erg mooi gedaan. Kijk op:
De vakantieperiode is altijd een goed moment om even in een andere omgeving van een afstandje naar je werkzaamheden te kijken. Dus in de zon aan de Bretonse stranden is er flink geëvalueerd en geevolueerd in mijn hoofd. Naast het organiseren van een expositie en het afschrijven van mijn boek Stugge Paden (de belangrijkste twee doelen voor dit jaar) wil ik ook weer wat meer fotograferen. Ik mis het buiten zijn, de wind, de vogelgeluiden en de striemende regen. Dus besloot ik een oud idee van mijn plank met ideeën te halen, af te stoffen, en er deze herfst en winter mee aan de slag te gaan. Onder de titel VEN wil ik zwartwit pinhole foto’s maken van Drentse vennen. En om het meeste ‘landschap’ in mijn beelden te krijgen heb ik mijn eigen ‘VEN-cam’ getimmerd. Een grootformaat 4x5 pinhole camera gemaakt van Drents eikenhout (Grote Veen Eelde), houtskool voor de matzwarte binnenkant van 10.000 jaar oude veenstobben (Roderwolde), de pinhole van een blikje energy-drink gevonden bij het Taarlose Ven en voor de afdichting van de lichtlekken schapenwol van de kudde van het Balloërveld. Tot slot nog wat schroeven, ducttape en houtlijm uit een drentse winkel.
Het Stobbenmonument in Roderwolde
Stobben gekregen van kunstenaar Fokko Rijkens toen ik op onderzoek uit ging in Roderwolde
VEN-cam 1.0
Een mooie groothoek beeldhoek van 84 graden
De eerste twee testfoto’s bij de Gasterse Duinen
Eerst heb ik een proefcamera getimmerd van resthout en spaanplaat. Bij het testen van deze camera bleek dat ik een werkende camera kon maken. Daarna ben ik dus aan de slag gegaan met de echte VEN-cam van puur Drents ven-materiaal.
Houtzager Kok aan het werk aan het eikenhout uit het Grote Veen
Houtzeger Kok uit Eelde ook meteen gevraagd de veenstobben te zagen
Met houtskool van de veenstobben gemaakt de binnenkant zwart gemaakt
De achterkant neemt heel nauw.
Het eindresultaat. Nu testen.
Uiteindelijk wil ik de prints van deze foto’s nog bewerken met het 10.000 jaar oude houtskool van de veenstobben. Maar eerst moet ik nu mijn camera in elkaar zetten en testen.
RTV Drenthe had naar aanleiding van een berichtje hierover al interesse om met een filmploeg langs te komen, maar ik heb gezegd dat hij nog niet klaar was. Natuurlijk deel ik de link zodra het item op televisie komt.
Toen ik vorig jaar de expositie ‘Kunst bij de thee’ in Anloo voorbereidde was ik een beetje verbaast over de hoeveelheid werk die ik de afgelopen tien jaar heb gemaakt. Tien jaar, tien boeken en tien fotoseries. Ook was ik verrast over het verbindende thema dat in al mijn werk zit, namelijk: ‘het Nederlandse landschap’. Een thema dat ik in mijn nieuwe boek ‘Stugge Paden’ tot op de bodem uitzoek. Het maakte een behoefte in mij los om al dit werk eens bij elkaar te exposeren. Om alles eens groots bij elkaar te zien. Ik maakte een plan dat er in zijn hoofdzaak uit bestaat dat ik per fotoboek drie werken aan de muur wil laten zien in print, Dibond of GalleryPrint. En daarbij natuurlijk ook de boeken mooi presenteer. Dat dit veel kosten met zich meebrengt is duidelijk en daarom ben ik mijn werk fysiek aan het bij elkaar scharrelen. Ieder kwartaal koop ik (als ik geld heb) van twee series drie werken met eventueel de bijbehorende passe-partouts en lijsten. Op deze manier verzamel ik langzaam mijn hele expositie bij elkaar. Het gaat tergend langzaam, maar wel gestaag. Om dit proces te versnellen heb ik nu een uniek aanbod bedacht. Een soort minicrowdfund. Voor €100,- schaf je een werk naar keuze van de expositie uit die je aan het einde van de expo mee naar huis mag nemen. (Ter vergelijking een gesigneerde niet-ingelijste print van 40x60cm, koop je in mijn galerie voor €300,- en een AluDibond van hetzelfde formaat is in de galerie al €500!!). Dus voor €100,- kun je in het bezit komen van een gesigneerde foto/dibond of GalleryPrint van mij (In de gebruikelijke oplage van 30) Als er tien mensen zijn die op dit unieke aanbod ingaan dan kan ik de hele inrichting van de expo aanschaffen en de boel gaan organiseren. (en dan vervalt dit aanbod dan ook!). Dan kan ik een datum plannen, een lokatie zoeken, hapjes en drankjes regelen en iets met muziek doen. Ik heb er zin in en hoop dat het me lukt de expositie dit jaar te voltooien. (Ik mik op oktober!)
#DUTCHINSTAGRAMLANDSCAPES #sneeuwpret I Hendrick Avercamp, Winterlandschap met schaatsers, ca. 1608 Rijksmuseum, Amsterdam
Voor het eerst in mijn leven doe ik mee aan een fotowedstrijd. De ‘LensCulture Art Photography Awards’. Met mijn serie Heidense Hoogten. De Portfoliodag in Rotterdam heeft me gestimuleerd om mijn werk aan meer professionals te laten zien. Vooral vanwege de nuttige feedback. Bij het meedoen aan deze wedstrijd zit namelijk een gefundeerde beoordeling per foto door een professional uit het vakgebied. Voor $60,- kun je meedoen. Ik kijk uit naar de beoordeling en ga eens uitzoeken of er meer serieuze fotowedstrijden zijn. Iemand suggesties?
Op donderdag 24 mei ging ik met mijn werk naar Rotterdam naar de Nationale Nederlanden Portfoliodag. Op de website stond: Wil jij weten wat Charlotte Dumas, Frits Gierstberg of Mick Peet van jouw werk vindt? Kom dan naar de portfoliodag op donderdag 24 mei in het Nationale-Nederlanden DE Café in Rotterdam. In samenwerking met onze corporate partner collectie Nationale-Nederlanden hebben wij Charlotte Dumas (fotograaf), Frits Gierstberg (curator Nederlands Fotomuseum) en Mick Peet (Art director Financieele Dagblad) uitgenodigd om talent te ontdekken. In een korte persoonlijke sessie van 10 minuten met één van de drie fotografieprofessionals krijg je als fotograaf de kans om je werk te introduceren en persoonlijke feedback te krijgen. Ik had me hiervoor aangemeld en ik was ingedeeld. Ik was de eerste en mocht kiezen bij wie ik mijn werk wilde laten zien. Doordat ik goed voorbereid was koos ik voor Frits Gierstberg omdat ik mijn werk het liefste aan curators van musea wil laten zien ik had mijn drie projecten van vorig jaar meegenomen: DEDIJK, Heidense Hoogten en #dutchinstagramlandscapes. De belangrijkste vraag die Frits me stelde was wat ik dan van het landschap wilde laten zien. Wat mijn visie was. Dat er lagen in het landschap aanwezig zijn vond hij niet voldoende hij wilde meer mijn stem in het werk horen. Super interessant en ik heb veel opgestoken van de vragen die hij op me afvuurde.
#instagramlandscapes
Heidense Hoogten
De Dijk
Vervolgens bleef ik hangen want ik hoopte dat er mensen niet op zouden komen dagen en ik was niet voor niets naar de andere kant van Nederland afgereisd. Ik kon het altijd proberen. En ik had geluk waardoor ik ook nog bij Charlotte Dumas en Mick Peet mocht aanschuiven. Vooral Mick Peet was enthousiast en stimuleerde me door te gaan met projecten als DEDIJK en Heidense Hoogten omdat daar goede ideeën en concepten achter zitten. De #dutchinstagramlandscapes vond hij vooral een interessante gimmick maar niet zo diepgaand als de andere twee projecten. Hij leerde me om te zoeken naar aanleidingen en haakjes om mijn werk onder de aandacht te brengen. Museumdirecteuren, curators en krantenredacteuren zijn luie mensen vertelde hij. Je moet het ze makkelijk maken en een aanleiding geven om je werk te publiceren. En daar ga ik dus eens rustig over nadenken…
In de Doorstroom, het blad van Nationaal Landschap de Drentsche Aa, van dit voorjaar stond een groot artikel over mij en mijn werk. Een leuk stuk dat wel aardig weergeeft waar ik nu mee bezig ben. Ook mijn zoektocht naar het ‘waarom’ van mijn fotografie wordt er goed in verwoord. Naar aanleiding van dat artikel werd ik, toen ik dit voorjaar over de Gastersche Duinen liep, gebeld door Lukas Koops van RTV Drenthe. Hij vroeg of ik een uur lang geÏnterviewd wilde worden voor het programma ‘Pluk de dag’ dat op de morgen van tweede Pinksterdag zou worden uitgezonden. Ik mocht zelfs de muziek uitkiezen wat me een beetje een ‘Zomergasten’ gevoel gaf. Ik vind het erg leuk om te merken dat de dingen die ik doe opgepikt worden en steeds vaker een vervolg krijgen dat ik niet had kunnen voorzien. Een huisje op Texel of een radio-interview. Dat is toch fantastisch?
Klik op deze link om de uitzending van RTV Drenthe te horen
Als je de doorstroom in PDF wilt downloaden klik dan op deze link…
In januari 2018 hield ik een lezing over de ontwikkeling van mijn fotografische werk in Eelde Paterswolde. Ik had een tafel ingericht met mijn boeken en wat ingelijst werk en prints. Aan het einde van de lezing stond ik daar nog wat te kletsen toen een mevrouw op me af stapte. We raakten aan de praat over mijn Waddenboek waarin een stuk staat over het ‘Skillepaadje’ bij de Hoge Berg op Texel. Een bijzonder paadje waarlangs in de Gouden Eeuw vers drinkwater voor de grote VOC-schepen werd gehaald. Enthousiast vertelde ik aan haar dat ik dit paadje ook wilde opnemen in mijn nieuwste boek ‘Stugge Paden’ over oude wegen in Nederland, omdat ik het verhaal van het paadje zo mooi vind. Ze vertelde dat zij en haar man een zomerhuis bezaten aan het Skillepaadje en dat als ik dat wilde, ik er altijd wel in kon. Verbaast en dankbaar over zoveel vriendelijkheid en gulheid ging ik begin april naar Texel om vier dagen te schrijven. Ik had een schema waarbij ik om 06.00 uur opstond, en afwisselend twee a drie uur schreef en daartussendoor lange wandelingen over het eiland maakte. De productiviteit van je helemaal ergens op te kunnen richten was heerlijk, en ik hoop binnenkort opnieuw af te kunnen reizen naar het eiland met het mooie licht om verder te kunnen schrijven aan Stugge Paden dat dit jaar klaar moet zijn.
Maar naast het schrijven had ik natuurlijk ook wel tijd om wat te spelen met mijn oude Canon Ftb-ql, en wat zwartwit film die tien jaar over datum is. Tijdens de wandelingen een serie over schepenboeten gemaakt.
Ik ben gevraagd mee te doen met het kunstproject ‘Pakje Kunst’ van het Wall House en het Groninger Museum. Het Wall House #2 aan het Hoornse Meer in Groningen is behalve een interessant object voor architectuurliefhebbers een podium voor regionaal talent op het gebied van Kunst en Cultuur - 15 minuten van het Groninger Museum. Er komt een kunstautomaat te hangen waaruit mensen een pakje kunst kunnen trekken als een kroket uit de muur. Een sigarettenautomaat maar dan gezond. Kroketten, condooms, kauwgomballen, sigaretten, fietsbanden en nu dus… kunst. Superleuk en het wordt gepresenteerd tijdens de seizoensopening op 31 maart 2018.
Voor mijn boek Stugge Paden had ik een uitgebreide mail gestuurd naar mijn allergrootste voorbeeld in de fotografie van het Nederlandse Landschap Martin Kers. Met 27 boeken achter zijn naam en de titel ‘Meester van het Landschap’ op zak, was hij de aangewezen persoon om mijn vragen over landschapsfotografie van het Nederlandse landschap te beantwoorden. Tussen kerst en oud en nieuw kreeg ik een telefoontje. ‘Ja hallo’, hoorde ik een zachte stem aan de andere kant van de lijn.. ‘Met Martin Kers, ik kan wel een keer met je afspreken in het voorjaar.’ Een afspraak met de meester! Superleuk. En afgelopen week was het zo ver. Met elf fotoboeken van zijn hand in mijn Lidl-boodschappentas en met een lijst aan voorbereide vragen troffen we elkaar in het midden van het land. Na een voorzichtige start, raakten we in een enthousiast gesprek dat uiteindelijk meer dan twee uur zou duren. De meester was erg kritisch over mijn fotoboeken (Drentsche Aa en Heidense Hoogten) en vond het idee van een fotoboek over oude wegen in Nederland ook geen goed idee. Maar tegelijkertijd zei hij dat hij een boek als het ‘Hollandboek’ nu in deze tijd ook nooit meer zou kunnen maken. Hij sprak over de tijdgeest en dat je die moet aanvoelen en over extreem zelfkriticisme. Hij vond de fotografen van tegenwoordig niet kritisch genoeg. Had ook geen namen van levende fotografen die hem raakten. Uiteindelijk signeerde hij al mijn elf fotoboeken en had ik het gevoel dat hij het ook een leuk gesprek vond. Ik ben in ieder geval weer een stapje verder geholpen in mijn denken over de fotografie. Zijn (en mijn eigen) ideeën over de Nederlandse landschapsfotografie komen in mijn boek ‘Stugge Paden’ terecht.
